Arkadan Bıçaklanmış Bir Lider: Jimmy Carter (1924-2024)
Jimmy Carter (1924-2024): Bir asırlık yaşamında ahlaki değerleri savunan, dünya sorunlarına odaklanan ve başkanlık sonrasında da aktif kalan bir lider. ABD ve dünya siyasetine etkileri.
Editor1
Arkadan Bıçaklanmış Bir Lider: Jimmy Carter (1924-2024)
YEREL GÜNDEM / DÜNYA
Jimmy Carter, Amerika Birleşik Devletleri’nin en tartışmaya açık başkanlarından biri olarak, bir asırlık yaşamını tamamladı. Sade bir kasaba yaşamından Beyaz Saray’a uzanan bu olağanüstü yolculuğun ardından, tekrar doğduğu kasabaya dönen Carter, ömrünün son nefesini burada verdi.
Donald Trump’ın, onun önemsediği değerleri yıkma niyetiyle harekete geçeceği ikinci başkanlık dönemine tanıklık etmeden…
Panama Kanalı ve Carter’ın Cesareti
Carter, Panama Kanalı’nın ev sahibi ülkesi Panama’ya devredilmesini sağlayan anlaşmayı imzalayan lider olarak tarihe geçti. Bu karar, ABD’de pek çok eleştiriyi beraberinde getirdi. Ancak Carter, komşu Panama’nın CIA’ye ajanlık yapmış diktatörü Noriega’ya karşı cesurca duruş sergiledi.
Bugün Trump, Panama Kanalı’nı yeniden ABD kontrolü altına almayı düşünüyor.
İran Rehine Krizi ve Seçim Kampanyası
Carter’ın 1980’deki seçimi kaybetmesi, büyük ölçüede İran’daki rehine krizine bağlandı. Rehinelerin 444 gün boyunca alıkoyulması ve kriz sırasında Reagan tarafından gizlice yapılan pazarlıklar, Carter’ın yenilgisine zemin hazırladı.
Reagan’ın, rehine krizi boyunca Tahran rejimiyle pazarlık yaptığı ve bu pazarlıklarda ambargo altındaki İran’a silah sattığı sonradan ortaya çıktı. Bu silahlardan elde edilen gelir, Nikaragua’da Sandinistaların karşıtı gruplara destek olarak kullanıldı.
Carter’ın Siyasetten Sonraki Yaşamı
Beyaz Saray’dan ayrıldıktan sonra, Carter küçük kasabasına dönerek, kurduğu vakıf aracılığıyla dünya sorunlarıyla ilgilenmeye devam etti. Özellikle ara buluculuk ve insan hakları konularında aktif bir rol üstlendi.
Bush’un Irak savaşına ve Obama’nın Guantanamo esir kampını kapatmamasına yönelik eleştirileriyle, dönemin politikalarına karşı açık sözlerle karşı çıktı. Camp David Antlaşması’nı hazırlayan lider olarak tanınan Carter, İsrail’in Filistinlilere karşı uyguladığı politikaları eleştirerek tartışmaları alevlendirdi.
2006’da yayınlanan ‘Palestine: Peace Not Apartheid’ kitabında, İsrail’i ırkçı politikalar yürütmekle suçladı ve AIPAC’in Amerikan dış politikaları üzerindeki etkisini vurguladı.
Tarihsel Değerlendirme
Jimmy Carter, başkanlık döneminin kısalığına rağmen, ardından büyük bir miras bıraktı. İleri yaşlarında kaleme aldığı ‘Our Endangered Values: America’s Moral Crisis’ kitabında, Amerika’nın ahlaki değer kaybını açıkça ifade etti.
Carter’ın ölümüyle birlikte, ABD ve dünyanın geri kalanı, bir liderin kararlılıkla savunduğu değerleri hatırlıyor. Ancak, Reagan, Bush, Trump ve Netanyahu gibi figürlerin etkisinin hissedildiği bir düzende, Carter gibi liderlerin çabasının ne kadar önemseneceği tartışma konusu olmaya devam ediyor.
Kaynak: Fehmi Koru / Karar
