NATO’da kulisler hızlandı: Stoltenberg’in yerine kim gelecek?
Kulislerde yarışı kim önde götürüyor?
editor
NATO’da kulisler hızlandı: Stoltenberg’in yerine kim gelecek?
PARİS —
NATO gelecek yıl Washington'da 75’inci yıldönümünü, Genel Sekreter Norveçli politikacı Jens Stoltenberg de, görevdeki 10’unucu yılını kutlayacak. Genel Sekreterlik görevine iki kez 4’er yıllığına seçilen Stoltenberg’in, Ukrayna-Rusya savaşının patlak vermesinin ardından görev süresi uzatılmıştı.
Geçen yıl Litvanya’nın başkenti Vilnius’te yapılan zirvede adaylar üzerinde bir uzlaşma sağlanamamış ve Stoltenberg’in görevini 1 yıl daha sürdürmesine karar verilmişti.
Kulislerde yarışı kim önde götürüyor?
Ancak bu yıl NATO kulisleri hızlandı ve müttefiklerin büyük bölümünün desteğini aldığı belirtilen bir adayın ismi ön plana çıktı. Eski Hollanda Başbakanı, NATO ve AB’nin tanıdık siması, Almanya’daki 13 yıllık iktidarı ile Angela Merkel’den sonra, en uzun iktidarda kalan liderler sıralamasında Victor Orban ile ikinciliği paylaşan Mark Rutte.
Kulislerde Mark Rutte, üzerinde en çok uzlaşılan isim olarak ön plana çıkıyor. Ancak kıyasıya süren pazarlıklar henüz sonuçlanmadı ve NATO’yu “artık bir kadın yönetsin” diyen müttefiklerin adayı Estonya Başbakanı Kaja Kallas ile “Rusya’ya karşı ön cephede mücadele veren ve askeri harcamalarını en çok arttıran bir ülkeden seçilsin” diyenlerin adayı Letonya Dışişleri Bakanı Krisjanis Karins de yarışta iddialı isimler arasında yer alıyor.
NATO kulislerinde çok sayıda diplomat, Mark Rutte’nin şimdilik yarışı önde götürdüğünü; 2014’ten bu yana bu görevi sürdüren Stoltenberg’in yerini almak için yüksek şansa sahip olduğunu dile getiriyor.
NATO’ya kadın lider ihtimali ne?
Norveç’ten önce sırasıyla Danimarkalı, Hollandalı ve İngiliz siyasetçilerin yönettiği NATO’nun başına gelecek kişinin bu sefer daha “farklı ve çeşitli nitelikler taşıması” talebi de yüksek sesle dile getiriliyor. Bir grup müttefik, “Kuzey Avrupalı ülkelerdense, şu anda tek gerçek tehdit olan Rusya’ya karşı ön saflarda yer alan Orta ya da Doğu Avrupa’dan bir ismin” belirlenmesini istiyor.
NATO içinde yükselen bir başka değişim sesi de, şu ana kadar bu pozisyonun hep erkekler tarafından işgal edildiğini dile getiren üyelerden geliyor. Bu üyeler dünyanın en büyük askeri ittifakının başına bir kadının gelmesini öneriyor.
Ukrayna’ya silah yardımı yaparak kendi hazinesini ve silah deposunu boşaltma riskini göze alan ülkeler ise “NATO’nun başına silah yatırımları için en yüksek bütçeyi ayıran ülkelerden bir aday seçilmesini” istiyor.
Mark Rutte en güçlü aday
NATO kulislerinde önce Litvanya Başbakanı Ingrida Simonyte, Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Caputova ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in isimleri dolaştı. Ancak tarih yaklaştıkça, isimler daha belirgin hale geldi.
Son NATO toplantısında eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Estonya Başbakanı Kaja Kallas ve Letonya diplomasisinin şefi Krisjanis Karins'in isimleri öne çıktı.
NATO kulislerinde çok sayıda diplomatın yeni genel sekreterlik için favori gördüğü , eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte daha önce bu göreve gelmeyi arzulamadığını dile getirmişti. Ancak 56 yaşındaki Rutte, son bir aydır bu göreve talip olduğunu söylüyor.
Geçtiğimiz ay medyaya konuşan Rutte, "Atlantik İttifakı üyelerine faydalı olacak deneyime ve belirli niteliklere ve becerilere sahip olduğumu düşünüyorum" diyerek, bu göreve talip olduğunun ilk işaretlerini verdi.
Stoltenberg: “Halefimin kim olacağına karar vermek bana düşmez”
Fransız Les Echos gazetesi, 28 Kasım’da hızlanan kulisleri aktarırken, “Rutte’nin diğer tüm adayları geride bırakan en güçlü aday olduğunu” yazdı.
Toplantı sırasında AFP’ye konuşan diplomatlar da, NATO’nun ağır topları ABD, Almanya, Fransa ve İngiltere’nin de Rutte’yi desteklediğini belirtti. Diplomatlar, pazarlıkların henüz noktalanmadığını belirtiyor ve Rutte ismine, Doğu Avrupa ülkelerinden ya da Türkiye ve Macaristan gibi müttefiklerden gelebilecek itirazların önemine işaret ediyor.
Bazı diplomatlar da, Rutte’nin, geride bıraktığı Başbakanlık bilançosunun ve ülkede aşırı sağcı Geert Wilders’in birinci olmasına yol açan iktidarının ona önemli bir engel oluşturacağından söz ediyor.
Fakat Fransa ve Almanya gibi ülkeler, NATO Genel Sekreteri’nin AB içinden bir isim olması ve AB kurumlarıyla “savunma ve güvenlik” konularında uyum içinde çalışmasının önemini belirterek Rutte’nin adaylığını destekliyor. Mark Rutte seçilirse, ittifaka liderlik eden dördüncü Hollandalı olacak.
Stoltenberg, Rutte’nin favori olduğu yönündeki sorulara, “Rutte'nin arkadaş ve iyi bir meslektaş, Başbakan olarak çok güçlü deneyime sahip, yetenekli bir politikacı olduğunu” belirterek, “Fakat halefimin kim olacağına karar vermek bana düşmez” yanıtını verdi.
Kaja Kallas ilk kadın Genel Sekreter olur mu?
NATO içinde ilk kez “bir kadını seçme” çağrısı da önemli seviyede destek buluyor. Danimarkalı Mette Frederiksen, Alman Ursula von der Leyen ve Estonyalı Kaja Kallas isimleri uzun süre tartışıldı. Ancak bu isimlerden bu güne kadar hala iddialı kalmayı başaran tek içim Kaja Kallas oldu.
Estonya Başbakanı Kaja Kallas, “Rusya’ya karşı duran Baltık ülkelerinden birisi olması arzusunu da karşılayan bir isim” olarak, hala iddiasını sürdürüyor. Eski Başbakanın kızı ve Estonya Cumhuriyeti'nin kurucularından birinin torunu olan Kallas, Salı günü ülke medyasına yaptığı açıklamada, “NATO'ya liderlik etmekle ilgilenip ilgilenmediği sorusuna” olumlu yanıt verdi.
Krisjanis Karins: Biden gibi Delaware’de büyüdü
İddialı adaylar arasında son aylarda Letonya Dışişleri Bakanı Krisjanis Karins'in ismi de eklendi. Özellikle son NATO Dışişleri Bakanları toplantısında yoğun kulis yaptığı ve Blinken ile sık sık ayak üzeri konuştuğu gözlerden kaçmayan Karins, bu konuda çok iddialı olduğunu saklamıyor.
Karins, NATO'nun Orta Avrupa'daki küçük ülke grubunun ötesine geçerek doğuda Rusya tehdidine daha yakın yeni üye ülkelere yönelmesinin zamanı geldiğini söylüyor.
ABD Başkanı Joe Biden'ın büyüdüğü Delaware eyaletinin Wilmington kentinde doğan Letonya diplomasisinin şefi, Politico dergisine, NATO'nun bir sonraki başkanının İttifak'ın askeri harcamalarını karşılayan bir ülkeden gelmesinin "iyi bir sinyal" olacağına işaret ederek, Rutte’nin yüzde 2 seviyesini aşamadığına gönderme yaptı.
NATO’nun artık Soğuk Savaş çerçevesinde savaşan küçük bir İttifak değil, yakında İsveç’le birlikte üye sayısının 32’ye yükselmesi hedeflenen çok geniş ve pratik olarak tüm kıtayı kapsayan bir ittifaka dönüştüğünün altını çizdi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da dün NATO Dışişleri Bakanları toplantısının kapanışında düzenlediği basın toplantısında, “Rutte’nin adaylığına nasıl bakıyorsunuz” sorusuna “İttifak içindeki iç müzakereler hakkında yorum yapmayacağım. Bunu çözeceğiz; birlikte çalışacağız. Washington zirvesinde bu konuyu daha net ve doğrudan konuşabileceğimizi düşünüyorum” yanıtını vermişti.
Stoltenberg’in Ekim ayında son bulan görevine gelecek yeni ismin, Temmuz ayında Washington'da yapılacak 75’inci NATO zirvesinden önce açıklanması bekleniyor.
Arzu Çakır / VOA
