Abdüllatif Suphi Paşa kimdir?

Abdüllatif Suphi Paşa kimdir?

YEREL GÜNDEM / İZMİR

Abdüllatif Suphi Paşa, 12 Muharrem 1234’te (11 Kasım 1818) Mora’ya bağlı Trapoliçe kasabasında dünyaya geldi. Osmanlı Devleti'nin son dönem ricalerindendir ve babası, ilk Maârif Nâzırı Abdurrahman Sami Paşa'dır. Mısır'da müsteşarlık görevinde bulunan Suphi Paşa, Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın ölümünden sonra İstanbul'a dönmüştür. Çeşitli önemli görevlerde bulunmuş; Evkaf, Maarif, Ticaret ve Maliye Nâzırlığı gibi görevleri üstlenmiştir.

Çok dilli bir entelektüel olan Suphi Paşa, Arapça, Farsça, Fransızca ve Yunanca dillerine hakimdi. Doğu edebiyatı ve Batı bilimlerine ilgi duyan, aynı zamanda bir şairdi. Budapeşte, Bavyera, Saksonya Bilimler Akademileri ve Amerikan Maarif-i Şarkıyye Encümeni üyesi olan Suphi Paşa'nın zengin ve kıymetli bir kütüphanesi vardı. Ayrıca, yılların birikimi olan eski sikke koleksiyonu oldukça önemli ve tanınmıştı.

Osmanlı Devleti'nde nümizmatik alanında bilimsel çalışmalar yapan ilk kişi olan Abdüllatif Subhi Paşa, 8 Nisan 1874'te Osmanlı Devleti'nde ilk Âsâr-ı Atîka Nizamnamesi'nin çıkarılmasına ve Sanayi-i Nefise Mektebi ile İstanbul Arkeoloji Müzesi'nin (Müze-i Hümayun) kurulmasına öncülük etti.

Antika eserlere olan ilgisi nedeniyle Arabistan’dan gelen eski eserlere de büyük önem vermiştir. Hz. Peygamber’e (s.a.v) ait olduğu iddia edilen ve hatem-i nübüvvet olarak bilinen mühr-i şerife dair Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuası’nda yazdığı makale, Abdüllatif Suphi Paşa'nın bu alandaki çalışmasının öne çıkan bir örneğidir. Bu makalede, elinde bulundurduğu mührün Rasulullah’a aidiyetini ispatlamak için hadis kitaplarında geçen rivayetlere yer vermiş, konuyla ilgili akılcı delilleri sıralamıştır. Ayrıca, öne sürdüğü delillerin ilim erbabı tarafından incelenmesi gerektiğini belirtmiştir. Makalenin sonunda, sahip olduğu mühr-i şerifi, müslümanların faydası için II. Abdülhamid Han’a teslim ettiğini ifade etmiştir.

*

Abdüllatif Suphi Paşa, 1818'de Yunanistan'ın Tripolis kasabasında doğdu ve 1886'da İstanbul'da vefat etti. Devlet adamı, tarihçi, yazar ve bakan olarak tanınan Suphi Paşa, Hamdullah Suphi Tanrıöver'in babasıdır. Meşhur Vezir Abdurrahman Sami Paşa'nın oğludur ve Osmanlı Devleti'nde fikir ve devlet adamı olarak önemli görevler üstlenmiştir.

Çocukluğu, doğduğu Mora'nın Trapoliçe kasabasında geçti. Beş yaşında ailesiyle birlikte Mısır'a göç etti ve burada eğitim gördü. Babasıyla Mora ayaklanması sırasında Mısır'a giderek Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın özel kaleminde kâtiplik yaptı.

İstanbul'a döndüğünde çeşitli meclis üyelikleri ve görevleriyle tanındı. Viyana ve Mısır'a geçici görevlerle gönderildi. Meclis-i Vâlâ İkinci Reisi ve Defter Emini olduktan sonra Evkaf Nazırlığı'na getirildi. Rumeli Müfettişliği görevinin ardından Maarif Nazırı oldu ve Girit'e gönderildi. Şûra-yı Devlet Azalığı ve Suriye Valiliği gibi görevlerde bulundu. Evkaf ve Maarif Nazırlığı'na birçok kez getirilen Suphi Paşa, son olarak Evkaf Nazırı iken 1886'da vefat etti.

Suphi Paşa, Arapça, Farsça, Fransızca ve Rumca dillerini biliyordu ve tarih ile eski eserlerle ilgileniyordu. Nümismatik (sikke bilimi) ve tarih alanlarında çalışmalar yaparak değerli bir koleksiyon oluşturmuştur. İbni Haldun'un eserlerini Türkçe'ye çevirdi ve çeşitli eserler kaleme aldı. Maliye işlerinin ıslahına dair raporu küçük bir risale olarak basıldı.

Abdüllatif Suphi Paşa, birçok çocuğa sahipti. En büyük oğlu Ayetullah Bey ve en küçüğü ise Hamdullah Suphi Tanrıöver'dir. Bilgi kaynakları arasında İbrahim Alâettin GÖVSA'nın "Türk Meşhurları Ansiklopedisi" (1946) ve Milliyet Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi (1. cilt) bulunmaktadır.

www.yerelgundem.com