İsveç’in NATO üyeliğine TBMM’den “yavaş onay süreci” mesajı
AK Parti 14 üye ile oy çokluğu için yeterli
editor
İsveç’in NATO üyeliğine TBMM’den “yavaş onay süreci” mesajı
ANKARA —
İsveç’in NATO’ya katılım protokolüne onay süreci iktidardaki AK Parti’nin tek başına oy çokluğu ile kabul edilmesine yeterli olduğu halde “yavaşlatma” yaklaşımı sergilendiği gözleniyor. TBMM Dışişleri Komisyonu, bu konudaki müzakerelere ileri bir tarihte devam edilmesine karar verdi.
TBMM Dışişleri Komisyonu, bugün AK Parti'li Fuat Oktay'ın başkanlığında toplandı. Komisyonda üç hafta önce Cumhurbaşkanlığı tarafından sevk edilen İsveç’in NATO’ya katılım protokolü üçüncü sırada gündeme alındı. Dışişleri Bakanlığı'nı temsilen Bakan Yardımcısı Burak Akçapar salonda yerini aldı.
TBMM Dışişleri Komisyonu’nda CHP'li Namık Tan, Oğuz Kaan Salıcı, Talih Özcan, Süreyya Öneş Derici ve Utku Çakırözer yer aldı. CHP'li Mehmet Güzelmansur toplantıya katılmadı.
Komisyonda İYİ Parti’den Kürşad Zorlu ve Bilal Bilici, Saadet Partisi’nden Cemalattin Kani Torun da yer aldı. HEDEP’ten Berdan Öztürk ile Serhat Eren de toplantıya katılırken, Ceylan Akça Cupolo katılmadı. Komisyona MHP'li İsmail Özdemir katılırken, Kamil Aydın katılmadı.
TBMM İç Tüzüğü dolayısıyla işleyiş açısından İsveç’in NATO’ya katılım protokolü üzerine tali komisyon olarak Milli Savunma Komisyonu’nun gündemine alınması da söz konusu olabilirdi. Ancak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişte TBMM İç Tüzüğü’nde yapılan değişiklikle artık yasalaşma sürecinde tali komisyonda görüşülmesi zorunluluğu ortadan kalkmıştı. Bu kapsamda, Milli Savunma Komisyonu’nun gündemine karar verme yetkisine sahip AK Parti’li Komisyon Başkanı Hulusi Akar’ın komisyon toplantısı öngörmediği ve İsveç’in burada konuşulmayacağı kesinlik kazandı.
AK Parti 14 üye ile oy çokluğu için yeterli
TBMM Dışişleri Komisyonu’nda ise 27 kişilik üye yapısında, AK Parti’nin 14 üyesi bulunması itibariyle aslında tek başına oy çokluğuyla protokol için “kabul” oyu vermesi yeterli oluyor. İktidardaki Cumhur İttifakı kapsamında AKP’nin 14 üyesinin yanı sıra MHP’nin 2 üyesi var. İlaveten CHP’nin 6, HEDEP’in 3, İYİ Parti’nin 2 ve Saadet Partisi’nin 1 üyesi var.
İktidar cephesi, Dışişleri Komisyonu’nda 16 milletvekili oyu ile muhalefet partilerince destek verilmese dahi İsveç’in katılım protokolüne onay verilmesini sağlayabilecek durumda. Ancak AK Parti ve MHP’nin İsveç’e onay sürecini “yavaşlatma” eğiliminde görünüyor.
Dışişleri Komisyonu’nun bugün saat 13.15’te başlamasıyla birlikte üçüncü sıradaki İsveç’in NATO’ya katılım protokolün görüşmelerini açacağı ancak bugün tamamlamayabileceği ileri sürüldü. Dolayısıyla İsveç’e onay verilmesini “Komisyon gündeminde” şeklinde askıda tutma yaklaşımı hayata geçirildi.
Toplantı erteleme önergesi AK Partili vekillerden geldi
Komisyon, saat 13.58 itibariyle gündemin ilk iki sırasındaki Kazakistan ve Bosna-Hersek ile ilgili anlaşmalara onay verdi ve İsveç maddesine geçildi.
Dışişleri Komisyonu’ndaki İsveç görüşmesinde, 14 AK Parti'li isim tam kadro salonda yer aldı. CHP, HEDEP ve MHP’den birer üye eksik olması itibariyle görüşmede Komisyon üyesi 27 milletvekilinden 24'ü salondaydı.
Komisyonda AK Partili vekiller, saat 16.40 itibariyle toplantı erteleme önergesi sundu. Bu önerge oy çokluğuyla kabul edildi ve böylece toplantı belirsiz bir tarihe ertelendi. AK Parti'li Komisyon Başkanı Fuat Oktay, milletvekilleri takvimine bağlı olarak belki gelecek hafta toplantı yapılabileceğini söyledi.
Oktay gazetecilere yaptığı açıklamada, milletvekillerinin İsveç ve ABD'nin sürece ilişkin daha fazla bilgi vermesi yönündeki talebi doğrultusunda, ABD ve İsveç büyükelçileri tarafından Komisyon'a görüşmeye davet edilmesini değerlendireceklerini söyledi. Oktay, "Dışişleri Bakanlığı ile görüşerek, eğer diplomatik nezakete aykırı değilse ve TBMM İç Tüzüğü bakımından da bir aykırılık yoksa böyle bir görüş alma için daveti değerlendireceklerini" söyledi.
İlk "ret" oyu açıklaması İYİ Parti'den geldi
Komisyonda İsveç'in NATO'ya katılım protokolüne ilk "ret" oyu mesajını İYİ Parti Sözcüsü Kürşad Zorlu verdi. Zorlu, mevcut koşullarda bu protokol onayına muhalefet şerhi koyacaklarını söyledi.
Macaristan’ın da İsveç'in katılım protokolüne halen onay vermediğini anımsatan Zorlu, NATO’nun açık kapı politikasına karşı olmadıklarını ancak İsveç’in gerekli adımları atması konusunda daha iyi bir takip gerektiğini belirterek, “Türkiye’nin elindeki bu kartı iyi kullanması gerekir. Teröristlerin iadesi için somut adımların kontrol edilerek daha şeffaf ve somut bulgularla paylaşılmasının önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle bu teklifin komisyondan geri çekilmesinin daha doğru olduğunu düşünüyoruz” dedi.
HEDEP de "Kürtler pazarlığı" gerekçesiyle "ret" oyu dedi
HEDEP adına Berdan Öztürk ise, “Kürtler’in İsveç’te bu süreçte pazarlık unsuru haline getirilmesini kabul etmiyoruz. Bu nedenle ret oyu vereceğiz” açıklamasında bulundu.
HEDEP’li Serhat Eren de, “Bir ülkede terörist kabul edilen bir kişinin başka bir ülkede öyle görülmeyebileceğini” belirterek, Suriye'nin kuzeyinde teröristler olarak suçlananlar tarafından İŞİD/DEAŞ ile mücadele edildiğini kaydetti.
AK Parti'li Komisyon Başkanı Fuat Oktay ise, HEDEP'lilerce söylenen "Kürtler boyutlu pazarlık" görüşüne itiraz etti. Oktay, PYD-YPG'nin PKK'nın uzantısı olduğu görüşünü anlattı.
Buna karşı HEDEP'li Eren ise, Salih Müslim'in geçmişte Türkiye'de ağırlandığını anımsatarak, YPG'yi terör örgütü olarak kabul eden iki ülke olarak Türkiye ve Katar'ın bulunduğunu söyledi.
AK Parti’li Oktay ABD’yi anımsatarak İsveç’e ilişkin ayrıntı istedi
Komisyon Başkanı Fuat Oktay, Dışişleri Bakan Yardımcısı Burak Akçapar’dan İsveç’in kabul ettiği terörle mücadele düzenlemesine ne derece uygun adım attığıyla ilgili somut gelişmelerle ilgili Komisyon’a bilgi verilmesini istedi. Oktay, Akçapar’a “Bugün olması gerekiyor İsveç’ten de bilgi alarak bize bilgi verebilirsiniz” diyerek İsveç’in yol haritası ne ise bunun Komisyon’a da sunulması gerektiğini söyledi. Oktay, “Biz kamuoyuna açık ifade ettiğimiz üzere İsveç ile ilgili veriye, bilgiye dayalı karar vereceğiz” dedi.
Oktay, milletvekillerince yöneltilen sorular kapsamında İsveç’in terör iltisaklı şahıslarla ilgili adımlarıyla ABD ile F-16 müzakerelerine ilişkin de açıklama istedi.
Akçapar, İsveç’in mevzuat boyutunda adım attığını ancak terörle iltisaklı şahıslar konusunda Aralık 2022’de sadece bir kişiyi sınırdışı ettiği bilgisini verdi.
“ABD’nin müttefiklik ruhuna uygun hareket etmesi...”
Fuat Oktay, İsveç konusunu diğer ülkelerle ilişkilendirmek istemediklerini belirterek, ancak ABD tarafından Türkiye’ye ambargo uygulandığını ve bu konuyla ilişkilendirdiğini söyledi.
Akçapar, Türkiye’nin Mayıs 2021’de gerekli yazışma ile 40 adet F-16 askeri uçak talebi bulunduğunu belirterek, “ABD’nin müttefiklik ruhuna uygun hareket etmesi gerektiğini söylüyoruz. Başka konularla ilişkilendirilmemesi gerektiğini söylüyoruz” ifadesini kullandı.
Oktay, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “ABD’nin Kongresi varsa bizim de TBMM’miz var” sözünü anımsatarak, TBMM’nin de bütün gelişmeleri dikkate alarak karar vereceğini söyledi.
Ayrıca İsveç’in iade ettiği şahıslarla ilgili Adalet Bakanlığı yetkilisi Kasım Çiçek, son 10 yılda adi suçlar kapsamında 37, terör suçları kapsamında 32 olmak üzere toplam 69 kişi için talepte bulunulduğunu açıkladı.
CHP’den ayrıntılı bilgi talebi
CHP'li Oğuz Kaan Salıcı ve Namık Tan ise, İsveç'in attığı adımlara ilişkin ayrıntılı bilgi verilmesini istedi.
Salıcı İsveç'in, PKK dışında Türkiye'nin terör örgütü olarak tanımladığı FETÖ konusundaki tutumunu sordu ve terör iltisaklı iadelerle ilgili ayrıntılı bilgi istedi.
Namık Tan da, İsveç'in yol haritasının yanı sıra Türkiye'nin, beklentilerine tam olarak yanıt alıp alamadığı konusunda bilgi talep etti.
MHP’li Özdemir “ret” oyu sinyalinde ABD’ye de tepki gösterdi
MHP adına İsmail Özdemir ise, İsveç’in terörle mücadelede olumlu adımları olmakla birlikte FETÖ üyeleri bağlamında Bülent Keneş’i örnek göstererek, iade edilmemesi yönünde karar alındığını anımsattı ve NATO’ya katılım protokolüne şu aşamada onay verilmesi için yeterli gelişmeler olmadığını ifade etti.
Özdemir, ABD Kongresi’nde Savunma Komitesi’nin Türkiye karşıtı açıklamalarını hatırlatarak, bugün ABD’yle F-16 alımı müzakeresi yapılmakla birlikte aslında Türkiye’nin hakkı olan F-35 askeri uçak projesinde ambargo uygulanması üzerine bunun başladığını dile getirdi. Dolayısıyla ABD’nin aslında haksız şekilde F-35 askeri uçak projesinde Türkiye’ye ambargo uyguladığını belirten Özdemir, “ABD Kongresi’nin tutumu, 85 milyonluk Türk milleti iradesinden, bu iradeyi temsil eden TBMM’den daha büyük değildir” tepkisini paylaştı.
Saadet Partisi de Batı eleştirisiyle yorumladı
Saadet Partisi adına Cemalettin Kani Torun da, Türkiye’ye karşı ABD ve Avrupa ülkelerince de yeterince müttefiklik ruhuna uygun şekilde tutum takınılmadığını belirterek, Ortadoğu’da yaşanan insanlık dramı itibariyle Türkiye’nin de tutumunu değerlendirmesi gerektiğini ifade etti.
Torun, İsveç’in attığı adımlar dışında bu protokolü Batı ülkeleri perspektifinde yorumlamak gerektiğini söyleyerek, bu aşamada olumlu yönde oy sinyali vermedi.
Türkiye İsveç’in NATO üyeliğini Brüksel'deki NATO dışişleri bakanları toplantısından önce onaylayacak mı?
Bazı uzmanlar, 28-29 Kasım'da Brüksel'de yapılacak NATO dışişleri bakanları toplantısına kadar TBMM’nin bu teklifi tamamen onaylayabileceğini söylüyor.
İsminin açıklanmaması kaydıyla konuşan ABD Dışişleri Bakanlığı'ndan üst düzey bir yetkili, Türkiye'nin İsveç'in NATO'ya katılımı için onay belgesini iki hafta içinde yapılacak bakanlar toplantısında sunmaya "çok istekli" olduğunu ancak zamanlamanın Türkiye'ye bağlı olduğunu söyledi.
Yetkili, "Şimdi, sistemlerinin bu zaman diliminde bir onayı çıkarıp çıkarmayacağı onlara bağlı, ancak bu konuda onlarla konuşmaya devam ediyoruz" dedi.
Biden yönetiminin onay işlemini F-16 jetlerinin satışıyla ilişkilendirmemesine rağmen Kongre üyelerinin, Türkiye, İsveç’in NATO üyeliğini onaylayana kadar bu satışı onaylamalarının muhtemel olmadığını açıkça belirttiklerini söyleyen yetkili, "Yönetim olarak her iki tarafın da zamanında adım atmaya hazır olmasına çalışıyoruz" dedi.
"Bu haberde Reuters'tan alıntı yapılmıştır"
Yıldız Yazıcıoğlu / VOA
