Suriye’ye Yardım Yarışı: Türkiye ve Küresel Güçler Ne Amaçlıyor?
Esad rejiminin devrilmesinin ardından Suriye'ye yönelen yardımlar dikkat çekiyor. Türkiye, Körfez ülkeleri ve ABD insani yardımların ötesinde stratejik çıkarlar için Suriye'de etkinlik kurma yarışında.
Editor1
Suriye’ye Yardım Yarışı: Türkiye ve Küresel Güçler Ne Amaçlıyor?
YEREL GÜNDEM / TÜRKİYE
Esad’sız Yeni Dönemde Suriye Stratejik Rekabetin Sahnesi Oldu
2024 Aralık ayında Suriye’de Beşar Esad rejiminin devrilmesinin ardından ülke, hem siyasi hem ekonomik anlamda yeni bir evreye girdi. Ancak uzmanlar, Suriye’ye yönelen yardımların arkasında yalnızca insani kaygılar değil, uzun vadeli jeopolitik hesapların yattığını vurguluyor. Türkiye, Körfez ülkeleri ve ABD gibi aktörler, Suriye’nin yeniden şekillenen siyasi coğrafyasında nüfuz kazanmak için yoğun çaba harcıyor.
Türkiye: Güvenlik, Ekonomi ve Kürt Politikası Üçgeninde Hamleler
Türkiye, Esad sonrası Suriye’de elini en çok güçlendiren ülke konumunda. Halihazırda yaklaşık 20 bin Türk askeri Suriye'nin kuzeyinde görev yapıyor. Ankara, sınırlarında parçalanmış bir devlet istemediği için istikrarı kendi güvenliği açısından kritik görüyor. Bu doğrultuda, yeni kurulan geçici hükümette etkili isimlerin bulunması Türkiye'ye siyasi nüfuz sağlıyor.
HTŞ’nin kontrolündeki bölgelerde Türkiye ile iş birliği gelişirken, yeni Suriye ordusunun eğitimine de Türk Silahlı Kuvvetleri destek veriyor. Ankara, Suriyeli Kürtlerin bu yeni orduya entegre edilmesini ise yıllardır mücadele ettiği PKK tehdidine karşı stratejik bir kazanım olarak değerlendiriyor.
Ekonomik cephede de Türkiye’nin rolü artıyor. Suriye’ye tüketim mallarının büyük kısmı Türkiye’den gidiyor. Yeniden inşa sürecinde Türk inşaat şirketleri için büyük fırsatlar doğdu. Borsa verileri, bu şirketlerin değerlerinde artışa işaret ediyor. Ayrıca Suriye’nin yeniden yapılandırılması, Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin dönüşü için de psikolojik ve fiziki altyapı hazırlığı anlamına geliyor.
Körfez Ülkeleri: Nakit Güçle Nüfuz Arayışı
Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri son dönemde Suriye’ye ciddi mali destek sağladı. Dünya Bankası borçlarının ödenmesi, kamu çalışanlarına maaş garantileri ve kalkınma projeleriyle bu ülkeler, Şam’daki yeni yönetimle stratejik iş birlikleri kurmayı hedefliyor. Analistler, Körfez ülkelerinin Captagon ticaretiyle mücadele, İran’ın etkisini dengeleme ve özellikle Türkiye’ye karşı siyasi denge kurma hedeflerine dikkat çekiyor.
Katar gibi aktörler ayrıca medya ve kültür politikaları üzerinden Suriye’deki kamuoyuna da ulaşmayı amaçlıyor. Bu kapsamda kurulan televizyon kanalları, sosyal medya kampanyaları ve burs programları Körfez’in yumuşak güç politikalarının parçası.
ABD: Dengeleri Koruma ve Rusya’yı Sınırlama Arayışı
ABD’nin Suriye politikası uzun süredir belirsizliklerle şekilleniyor. Donald Trump yönetimi döneminde asker çekme kararı alınsa da, son görüşmelerin ardından bu kararın revize edildiği görülüyor. Şu an yaklaşık 1.500 ABD askeri Suriye’de kalmaya devam ediyor.
Kürt güçlerin yeni Suriye ordusuna entegre edilmesi, Washington’ın çekilmesini kolaylaştırsa da ABD, IŞİD tehdidinin sürdüğünü belirterek varlığını gerekçelendiriyor. Bunun yanı sıra, ABD'nin Suriye'deki mevcudiyeti aynı zamanda Rusya’nın bölgedeki etkisini sınırlamak ve İran'ın nüfuzunu dengelemek açısından da önem taşıyor. Washington ayrıca uzun vadede Suriye-İsrail ilişkilerinde yeni bir sayfa açmayı planlıyor.
İran ve Rusya: Suriye’deki Konumlarını Kaybediyorlar
Esad rejiminin en güçlü müttefikleri olan İran ve Rusya, yeni dönemin en büyük kaybedenleri arasında gösteriliyor. İran, özellikle paramiliter güçler ve ideolojik bağlarla nüfuzunu sürdürmeye çalışsa da, sahadaki etkisi giderek azalıyor. Rusya ise kendisini “azınlıkların hamisi” olarak konumlandırmakla birlikte, Türkiye ve Körfez’le rekabette geri planda kalıyor.
Suriye'deki enerji ve altyapı yatırımları üzerinden bazı ekonomik girişimlerini sürdüren Rusya, askeri varlığını ise daha çok prestij amaçlı koruyor.
Yardım Yarışı Nerede Sonlanacak?
Suriye’ye yönelik yardımların boyutu, bölgedeki stratejik hesapların derinliğini gözler önüne seriyor. Her ülke farklı çıkarlar peşinde koşarken, Suriye halkı için en önemli soru hâlâ cevapsız: Gerçek barış ve istikrar bu yardımların gölgesinde mümkün olacak mı?
