Abdurrahman Gazi Türbesi: Efsanelerle Anlatılan Bir Kahramanın İzinde
Erzurum’da Abdurrahman Gazi Türbesi, Hazreti Peygamber’in sancaktarı olarak bilinen bu kahramanın efsaneleri ve tarihi dokusuyla ziyaretçileri büyülüyor.
Editor1
Abdurrahman Gazi Türbesi: Efsanelerle Anlatılan Bir Kahramanın İzinde
BİLGE TABİRCİ / ERZURUM
Erzurum’un manevi sembollerinden biri haline gelen Abdurrahman Gazi Türbesi, asırlardır hem tarihi hem de destansı anlatılarıyla bölge halkının gönlünde derin izler bırakmaya devam ediyor. Hazreti Peygamber’in sancaktarı olduğuna inanılan Abdurrahman Gazi’nin türbesi, Palandöken Dağı’nın yamaçlarında ziyaretçilerini ağırlarken, onunla ilgili anlatılan “kesik baş” efsanesi de bölgedeki kültürel belleği diri tutuyor.
Sahabeden Olduğuna İnanılıyor
Kaynaklarda Abdurrahman Gazi’nin, İslam ordularının Anadolu’ya ilk akınlarında komutanlık yaptığı, hatta Ashab-ı Kiram’dan olduğu aktarılıyor. Bazı rivayetlerde Hz. Ebubekir’in oğlu olduğu iddia edilse de, son dönemde yapılan araştırmalar onun Habib bin Mesleme ismiyle bölgeye gelen bir komutan olduğuna işaret ediyor. Türbesi ise uzun süre kayıptı; rivayete göre Pir Ali Baba tarafından keşfedilip İbrahim Hakkı Hazretleri tarafından tasdik edilerek bugünkü yerine inşa edildi.
1796’da Yeniden İnşa Edildi
Palandöken Dağı Şığveler mevkiinde yer alan türbe, 1796 yılında dönemin Erzurum Valisi Yusuf Ziya Paşa’nın eşi Ayşe Hanım tarafından yeniden yaptırıldı. Yanına bir de cami eklenen yapının giriş kapısındaki kitabe Hattat Salim tarafından yazıldı. Türbenin içindeki 4,85 metre uzunluğundaki makam taşı, hem Abdurrahman Gazi’nin manevi büyüklüğünü hem de ziyaret kolaylığını simgeliyor.
Efsaneleriyle Yaşayan Bir Ziyaretgâh
Abdurrahman Gazi, özellikle “kesik baş” destanı ile dilden dile aktarılıyor. Rivayete göre Erzurum kuşatmasında başı düşman kılıcıyla kesilen Abdurrahman Gazi, başını koltuğuna alarak İslam sancağını Palandöken’in zirvesine dikmek üzere koşar. Bu sırada çobanların bağırması üzerine olduğu yere düşüp şehit olur. Kardeşi de yakın bir bölgede şehadete ulaşır. Halk, bu olayın geçtiği yerlere kabirlerini yaparak onları sonsuza kadar yaşatır.
Ziyaret Etmeyen Memurların Hikâyesi
Erzurum’da yaygın bir inanca göre kente tayinle gelen memurlar, Abdurrahman Gazi Türbesi’ni ziyaret etmezlerse bir gün mutlaka geri dönerler. Ziyaret edenlerin ise Erzurum’a yolu bir daha düşmez. Bu rivayet, halk arasında “Abdurrahman Gazi’nin uğurlaması” olarak da anılır.
Gizemli Yokuş ve Halk İnançları
Türbenin hemen yanındaki yokuş yıllardır “gizemli yol” olarak biliniyor. Araçların kontağı kapalı halde yokuşu kendiliğinden tırmandığı söyleniyor. Kimi bu durumu göz yanılması olarak açıklar, kimi ise türbenin manevi etkisine bağlar. Araştırmacı-yazar Abdurrahman Zeynal, bu inançların halkın manevi bağını güçlendirdiğini belirterek, “Bir coğrafyanın vatan olabilmesi için oraya dair efsanelerin, hikâyelerin yaşatılması gerekir” diyor.
Kesik Baş Destanıyla Benzerlikler
Türk halk kültüründe ve İslamî anlatılarda sıkça rastlanan kesik başlı yiğit teması, Abdurrahman Gazi efsanesiyle de örtüşüyor. Özellikle Hz. Ali’nin devle savaştığı “Kesik Baş Destanı” ya da Anadolu’nun farklı bölgelerindeki kahramanlık hikâyeleriyle benzer bir motif taşıyor. Bu yönüyle Erzurum’daki Abdurrahman Gazi Türbesi sadece bir türbe değil, aynı zamanda Anadolu’nun İslamlaşma sürecinin simgesi olarak da öne çıkıyor.
Etiketler: #AbdurrahmanGazi #Erzurum #Türbe #KesikBaş #Sahabe #İslamTarihi #Anadolu
