Muharrem Ayı: Hicrî Yılın Başlangıcı ve Manevi Miras
Muharrem ayı, hicrî takvimin başlangıcı olarak İslam dünyasında derin anlam taşır. Aşura günü, oruç ve Osmanlı’daki uygulamalarıyla bu ayın öne çıkan özellikleri haberde yer alıyor.
Editor1
Muharrem Ayı: Hicrî Yılın Başlangıcı ve Manevi Miras
BİLGE TABİRCİ / İSTANBUL
Hicrî Takvimin İlk Ayı
İslam dünyasında ayrı bir yeri olan Muharrem ayı, hicrî-kamerî takvimin ilk ayıdır. Hicretin 16. yılında Hz. Ömer’in öncülüğünde takvim başlangıcı olarak kabul edilen bu ay, Müslümanların zaman algısında köklü bir değişikliğe işaret eder. Hicrî takvim, Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicretini esas alır ve ayın hareketleri temelinde hesaplanır. Bu sayede her yıl yaklaşık on bir gün geri gelerek farklı mevsimlerde idrak edilir.
Haram Aylar Geleneği
Muharrem, Arap toplumunda “eşhur’u hurum” yani haram aylar içinde sayılmıştır. Bu aylarda savaş, kavga ve şiddet yasaklanmış, barış ve güven ortamı korunmaya çalışılmıştır. Receb, Zilkade ve Zilhicce ayları da bu gruptadır. Bu anlayış, İslam öncesinden devralınan bir toplumsal barış geleneğini yansıtır.
Aşura Gününün Tarihsel Bağlamı
Muharrem ayının en bilinen günü onuncu gün olan Aşura’dır. Bu gün, Hz. Hüseyin ve ailesinin Kerbela’da şehit edilmesi nedeniyle özellikle Şiiler tarafından yas günü kabul edilir. Ancak aynı zamanda Hz. Musa’nın Firavun’dan kurtuluşu, Hz. Nuh’un gemisinin tufandan selamete ermesi gibi birçok peygamberin kurtuluşuna dair rivayetlerle de ilişkilendirilmiştir. Peygamber Efendimiz Medine’ye hicret ettiğinde Yahudilerin bu günde oruç tuttuğunu öğrenmiş ve Müslümanlara da oruç tutmayı tavsiye etmiştir.
Oruç ve İbadet
Peygamberimizin uygulamasına göre Aşura orucunun yalnızca 10. günde değil, Yahudilere benzememek amacıyla 9. ve 11. günleri de kapsayacak şekilde tutulması sünnet olmuştur. Ancak bu oruç Ramazan gibi farz değil, müstehab bir ibadet olarak görülür. İslam uleması, Muharrem’in ilk on gününde sürekli oruç tutulması gerektiğine dair sahih bir delil bulunmadığını ifade eder.
Osmanlı Geleneğinde Muharrem
Osmanlı döneminde Muharrem ayı, hem yeni yılın başlangıcı hem de manevi atmosferiyle özel bir yere sahipti. Devlet erkânı bu ayda padişahın huzuruna çıkarak yeni yılı kutlar, şairler “Muharremiye” adı verilen kasidelerle bu ayın faziletini anlatırlardı. Ayrıca Muharrem ayı Osmanlı arşiv belgelerinde “Muharremü’l-Haram” olarak kaydedilir ve “mim” harfiyle sembolize edilirdi.
Etiketler:
#Muharrem #Aşura #HicriTakvim #HzHüseyin #İslam #Osmanlı
