AYM’den ikinci iptal: Örgüt adına suç işleme düzenlemesi tekrar Anayasa’ya aykırı bulundu
Anayasa Mahkemesi, “örgüt adına suç işleme” düzenlemesini ikinci kez iptal etti. AYM, TBMM’yi uyardı ve 6 ay içinde yeni bir düzenleme yapılması gerektiğini vurguladı.
Editor1
AYM’den ikinci iptal: “Örgüt adına suç işleme” düzenlemesi tekrar Anayasa’ya aykırı bulundu
YEREL GÜNDEM / ANKARA
Anayasa Mahkemesi’nden kritik karar: 8. Yargı Paketi’ndeki düzenleme ikinci kez iptal edildi
Anayasa Mahkemesi (AYM), Türk Ceza Kanunu'nda (TCK) “örgüt adına suç işleme” fiiline ilişkin yapılan son düzenlemeyi de Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. Bu karar, 2023 yılında yine aynı gerekçelerle iptal edilen yasal hükmün 8. Yargı Paketi kapsamında yeniden düzenlenmesinin ardından geldi. Böylece, "örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek" fiiline dair ikinci kez iptal kararı verilmiş oldu.
AYM iptal gerekçesinde neye vurgu yaptı?
AYM kararında, özellikle “örgüt adına” kavramının belirsizliğine dikkat çekilerek, bu ifadenin geniş yorumlara açık olduğu ve temel hak ve özgürlükleri tehdit edebileceği vurgulandı. Mahkeme, kanunilik ilkesinin ihlal edildiğini belirterek, düzenlemenin öngörülebilirlikten uzak olduğuna hükmetti.
İptal edilen düzenlemeye göre, “örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi” 2 yıl 6 aydan 6 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktı. Suçun niteliğine göre bu ceza yarıya kadar indirilebilecekti. Ancak AYM, içerik bakımından önceki düzenleme ile aynı olması nedeniyle bu hükmü Anayasa’ya aykırı buldu.
TBMM’ye eleştiri: AYM tespitleri dikkate alınmadı
Kararda, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM), AYM’nin önceki iptal kararında dile getirdiği anayasal güvenceler ve belirsizlik eleştirilerini dikkate almadığı belirtildi. Yüksek Mahkeme, TBMM’nin aynı sonuçları doğuran benzer bir düzenlemeyi yeniden getirdiğini ve bunun da anayasal sorunları tekrar doğurduğunu ifade etti.
TBMM’ye altı ay süre tanındı. Bu süre zarfında yeni bir düzenleme yapılmazsa, söz konusu hüküm tamamen yürürlükten kalkacak.
İptal edilen hükümler nelerdi?
AYM, TCK'nın 220. maddesinin 6. fıkrası ile 314. maddeye eklenen 3. fıkradaki şu düzenlemeleri iptal etti:
-
Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişiye 2 yıl 6 aydan 6 yıla kadar hapis cezası verilmesi,
-
Benzer şekilde, bu kişinin ayrıca 5 yıldan 10 yıla kadar cezalandırılabileceğine dair düzenleme.
Her iki düzenlemenin sadece “silahlı örgütler” için geçerli olacağı belirtilmişti. Ancak AYM, içerik ve kapsam bakımından bu hükümlerin 2023 yılında iptal edilen metinle aynı olduğuna karar verdi.
AİHM kararları da etkili oldu
Anayasa Mahkemesi, kararında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Türkiye aleyhine verdiği kararları da göz önünde bulundurdu. AİHM, benzer düzenlemelerin “örgüt üyeliği” kavramının aşırı geniş yorumlanmasına neden olduğunu ve bunun ifade özgürlüğü, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı gibi temel haklara zarar verdiğini ifade etmişti.
Örneğin AİHM, sadece bir cenazeye katılan ve slogan attığına dair bir kanıt bulunmayan bir öğrencinin 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırılmasını hak ihlali olarak değerlendirmişti.
Yargılamalarda ne olacak?
İptal kararı, Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte 6 ay sonra yürürlüğe girecek. Bu süreçte mahkemeler, iptal edilen hükümleri uygulayamayacak. Bu da hâlihazırda bu maddelere dayanılarak yargılanan kişilerin durumlarının yeniden değerlendirilmesini gündeme getirecek. Avukatlar ve hukukçular, bu süreçte birçok dosyada yeniden yargılama veya cezada indirim taleplerinin artacağını öngörüyor.
AYM’den açık mesaj: Belirsiz, geniş yoruma açık, özgürlükleri tehdit eden düzenlemeler yapılmamalı
AYM, kararında, kanunların net, açık ve öngörülebilir olması gerektiğini vurgulayarak, “örgüt adına” gibi belirsiz ifadelerin, kamu otoritesinin keyfi uygulamalarına açık kapı bıraktığını ifade etti. Mahkeme, ayrıca, örgüt üyeliği gibi ağır bir suçtan ceza verilmesi için somut delil şartının altını çizdi.
Bu karar, Türkiye’de terörle mücadele yasalarının insan hakları standartlarına uygun hale getirilmesi gerekliliğini bir kez daha gündeme getirdi.
