Yapay Zeka Kadınların İşini Üç Kat Daha Fazla Tehdit Ediyor
Birleşmiş Milletler raporuna göre, yapay zeka kaynaklı otomasyon kadınların işlerini erkeklere göre üç kat daha fazla tehdit ediyor. Kadın yoğunluklu meslekler özellikle yüksek risk altında.
Editor1
Yapay Zeka Kadınların İşini Üç Kat Daha Fazla Tehdit Ediyor
YEREL GÜNDEM / ANKARA
BM Raporu: Otomasyonun Cinsiyet Temelli Eşitsizliği Artıyor
Birleşmiş Milletler'in (BM) öncülüğünde hazırlanan yeni bir rapora göre, yapay zeka kaynaklı otomasyon riski kadınların işlerini erkeklere kıyasla üç kat daha fazla tehdit ediyor. BM Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ile Polonya Dijital İşler Bakanlığı’na bağlı Ulusal Araştırma Enstitüsü (NASK) tarafından yayımlanan rapor, özellikle yüksek gelirli ülkelerde kadın egemen mesleklerin ciddi bir risk altında olduğunu ortaya koydu.
Yapılan çalışmaya göre, kadın yoğunluklu işlerin yaklaşık yüzde 10'u yapay zeka nedeniyle otomasyona uğrama riski taşırken, bu oran erkek egemen mesleklerde yüzde 3,5 seviyesinde kaldı. En büyük eşitsizlik ise yüksek gelirli ülkelerde kaydedildi. Bu ülkelerde erkeklerin işlerinin yüzde 28'i, kadınlarınkilerin ise yüzde 41'i yapay zekaya maruz kalabilir.
Avrupa ve Orta Asya'da Kadınlar Daha Fazla Risk Altında
Rapor, Avrupa ve Orta Asya’da da benzer bir tablo çiziyor. Erkek egemen işlerin yüzde 26’sı otomasyon tehdidi altındayken, bu oran kadınlar için yüzde 39 olarak hesaplandı. Bu fark, kadınların özellikle büro işleri, veri girişi, kelime işlem, muhasebe ve idari asistanlık gibi alanlarda yoğunlaşmasından kaynaklanıyor. Yapay zeka teknolojileri bu tür görevleri daha kolay devralabildiği için kadınlar daha fazla etki altında kalıyor.
Hangi Meslekler Tehlikede?
Çalışma kapsamında Polonya’da 1640 çalışanla yapılan anketin yanı sıra 2500 meslek grubu ve 29 binden fazla iş görevi analiz edildi. Sonuçlara göre, en yüksek yapay zeka maruziyeti, büro çalışanları, veri giriş personeli, internet medya geliştiricileri, veri tabanı uzmanları, finans ve yazılım alanlarında çalışanlar için geçerli.
Ancak araştırmacılar, bu verilerin doğrudan bir iş kaybını değil, potansiyel maruziyeti yansıttığını belirtiyor. Yani, yapay zeka henüz bu meslekleri tamamen ikame etmiş değil. Tam aksine, birçok görevde hâlâ insan müdahalesine ihtiyaç duyuluyor. Bu da dönüşüm sürecinde insanın merkezde kalmaya devam edeceğini gösteriyor.
Otomasyon Kapsamı Sınırlı ama Etkisi Yüksek
Raporda, yapay zekanın şu anda meslekleri tamamen ortadan kaldırmaktan ziyade, belirli görevleri dönüştürme eğiliminde olduğu vurgulanıyor. Üretken yapay zekanın etkilerinin daha çok iş yapış biçimini değiştirme yönünde olduğu ifade ediliyor. Bu nedenle uzmanlar, devletlerin ve iş dünyasının bu dönüşüme hazırlıklı olması gerektiğine dikkat çekiyor.
ILO’da kıdemli ekonomist olarak görev yapan Janine Berg, “Yapay zeka furyasında kaybolmak çok kolay. Ancak ihtiyacımız olan şey netlik ve bağlam,” ifadeleriyle sürecin iyi analiz edilmesi gerektiğini belirtti.
Kapsayıcı Stratejilere İhtiyaç Var
Raporun en dikkat çekici çağrılarından biri, hükümetler, işverenler ve sendikalar için geliyor. Araştırmacılar, otomasyonun etkileyebileceği sektörlerde iş gücünün korunması için kapsayıcı ve eşitlikçi politikaların şekillendirilmesi gerektiğini vurguluyor. Kadınların ağırlıklı olduğu iş kollarının yeniden tanımlanması ve bu çalışanların yeni beceriler edinmelerinin desteklenmesi öneriliyor.
Uzmanlara göre, eğitim programlarının kadınların dijital becerilerini artırmaya yönelik yeniden yapılandırılması, yapay zekanın olası zararlarını en aza indirmek için atılabilecek en önemli adımlardan biri olacak.
Türkiye Bu Dönüşüme Ne Kadar Hazır?
Türkiye açısından bakıldığında ise benzer risklerin mevcut olduğunu söylemek mümkün. Kadınların büyük ölçüde hizmet ve büro işlerinde istihdam edildiği göz önünde bulundurulursa, bu alanlardaki otomasyon Türkiye’deki kadın iş gücünü de ciddi şekilde etkileyebilir. Dijital dönüşümün eşiğinde olan Türkiye’de, toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini derinleştirmemesi için sosyal politika yapıcılarının bu raporları dikkatle değerlendirmesi gerekiyor.
