Kurbanla İlgili Ayetler: İbrahim’in Teslimiyetinden Ümmete Mesajlar
Kur’an’da yer alan kurbanla ilgili ayetler detaylı olarak incelendi. Kurbanın sembolik anlamı, tarihsel temeli, takva ve toplumsal dayanışma boyutları ayetler ışığında yorumlandı.
Editor1
Kurbanla İlgili Ayetler: İbrahim’in Teslimiyetinden Ümmete Mesajlar
BİLGE TABİRCİ / TÜRKİYE
Kur’an’da Kurban: İbrahim’den Kâbe’ye Uzanan İlahi Emrin İzinde
Kurban ibadeti yalnızca sembolik bir uygulama değil, Kur’an’ın birçok ayetinde doğrudan yer bulan, tarihsel temeli ve derin bir manevi arka planı olan bir ibadettir. Kur’an-ı Kerim’de, Hz. İbrahim’in (a.s.) oğlu İsmail’i kurban etmeye hazırlanmasıyla başlayan süreçte “Biz, ona büyük bir kurbanlık verdik” (Saffat 107) ayetiyle, kurban ibadetinin bir gelenek değil, ilahi bir takdir olduğuna işaret edilir. Bu olay, kurbanın asıl mesajının, teslimiyet ve Allah’a bağlılık olduğunu ortaya koyar.
Kurban, İbadetin ve Takvanın Göstergesidir
Kur’an’da en dikkat çekici vurgu, kurbanın yalnızca et ve kan meselesi olmadığıdır. Hac Suresi’nde bu mana net şekilde vurgulanır:
“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşır. Allah’a ulaşacak olan, sizin takvanızdır.” (Hac 37)
Bu ayet, kurbanın ritüel değil, ruhani bir boyut taşıdığını ifade eder. Hayvanın kesilmesi, sembolik bir teslimiyetin göstergesidir. Gerçek ubudiyet, kurbanın anlamını kavramaktan geçer. Yani önemli olan ibadetin şekli değil, niyeti ve içtenliğidir.
Her Ümmete Meşru Kılınan İlahi Emir: Kurban Kesmek
Hac 34. ayette, “Her ümmete kurbanı meşru kıldık” buyrularak, kurban ibadetinin sadece Hz. Muhammed’in (s.a.v.) ümmetine özgü olmadığı, geçmiş peygamberlerin de ümmetlerine bu ibadetin verildiği belirtilir. Bu durum, kurbanın insanlık tarihinde köklü bir ibadet olduğunu ve Allah’a yaklaşmanın evrensel yollarından biri olarak görüldüğünü gösterir.
Aynı surenin 36. ayeti ise kurbanlık hayvanların İslam’ın şeâiri yani sembolleri arasında yer aldığını açıkça beyan eder. Bu sembollerin kıymetini takdir etmek ise takva sahibi müminlerin işidir.
Kurbanın Sosyal Boyutu: Yiyin, Yedirin, Şükredin
Kur’an’da kurbanın sadece bireysel bir ibadet olmadığı da vurgulanır. Hac 28. ayette, kurbanın kesilmesinden sonra “siz de yiyin, yoksula ve fakire de yedirin” emriyle bu ibadetin toplumsal yönü ön plana çıkarılır. Aynı vurgu, Hac 36. ayette “istemeyen fakire de istemek zorunda kalan fakire de yedirin” ifadesiyle yinelenir. Kurban, sadece Allah’a bir sunum değil; toplumun zayıf kesimleriyle dayanışmanın da en güzel ifadesidir.
Hac ve Umrede Kurban: İbadetin Bütünleyici Parçası
Kurban, sadece bayramla sınırlı değil; hac ibadetinin de ayrılmaz bir parçasıdır. Bakara Suresi 196. ayette, hac veya umre sırasında herhangi bir engelle karşılaşıldığında fidye olarak kurban kesilmesinin gerektiği, bu kurbanların Beytullah’a ulaşıncaya kadar tıraş olunmaması gibi hükümler detaylı şekilde yer alır. Bu da gösteriyor ki, kurban hem sembolik hem ibadet boyutuyla hac ibadetinin derin ruhunu yansıtır.
Âdem’in Oğullarından İtibaren: Kurbanla Gelen Kıyam
Maide 27. ayet, kurbanın en eski örneklerinden biri olan Habil ve Kabil kıssasını anlatır. İki kardeşin sundukları kurbanlardan yalnızca Habil’inki kabul edilir. Bu kıssa, kurbanın kabulünde esas olanın takva ve içtenlik olduğunu öğütler. “Allah, ancak takva sahiplerinden kabul eder” ayeti, ibadetin özündeki samimiyet ilkesini yüceltir.
Kurbanla İlgili Diğer Ayetler: Ceza, Sınır ve Sembol
Kur’an’da kurban sadece bir ibadet değil; zaman zaman kefaret, sembol ve sınırların ihlaline karşı ceza da olabilir. Örneğin Maide 95. ayette, ihramlı bir kimsenin karada av hayvanı öldürmesi durumunda kurban cezası gerekir. Bu, ibadetin ciddiyetini ve Allah’ın koyduğu sınırların ne kadar önemli olduğunu gösterir.
Maide 97. ayette ise kurban, Kâbe ve haram aylarla birlikte Allah’ın dininin ayakta kalması için bir vesile olarak gösterilir. Bu ayet, kurbanın toplumsal ve dinî düzenin bir parçası olduğunu ifade eder.
AYETLER
– Biz, (İbrahim’e) büyük bir kurbanlık vererek onu (İsmail’i) kurtardık. (Saffat 107)
– Haccı da, umreyi de Allah için tamamlayın. Eğer (düşman, hastalık ve benzer sebeplerle) engellenmiş olursanız artık size kolay gelen kurbanı gönderin. Bu kurban, yerine varıncaya kadar başlarınızı tıraş etmeyin. İçinizden her kim hastalanır veya başından rahatsız olur (da tıraş olmak zorunda kalır)sa fidye olarak ya oruç tutması, ya sadaka vermesi, ya da kurban kesmesi gerekir. Güvende olduğunuz zaman hacca kadar umreyle faydalanmak isteyen kimse, kolayına gelen kurbanı keser. Kurban bulamayan kimse üçü hacda, yedisi de döndüğünüz zaman (olmak üzere) tam on gün oruç tutar. Bu (durum), ailesi Mescid-i Haram civarında olmayanlar içindir. Allah’a karşı gelmekten sakının ve Allah’ın cezasının çetin olduğunu bilin. (Bakara 196)
– (Ey Muhammed!) Onlara, Âdem’in iki oğlunun haberini gerçek olarak oku. Hani ikisi de birer kurban sunmuşlardı da, birinden kabul edilmiş, ötekinden kabul edilmemişti. Kurbanı kabul edilmeyen, “And olsun seni mutlaka öldüreceğim” demişti. Öteki, “Allah, ancak kendisine karşı gelmekten sakınanlardan kabul eder” demişti. (Maide 27)
– Ey iman edenler! İhramlı iken (karada) av hayvanı öldürmeyin. Kim (ihramlı iken) onu kasten öldürürse (kendisine) bir ceza vardır. (Bu ceza), Kabe’ye ulaştırılmak üzere, öldürdüğünün dengi olup, içinizden iki adil kimsenin takdir edeceği bir kurbanlık hayvan; veya yoksulları yedirmek suretiyle keffaret; yahut onun dengi oruç tutmaktır. (Bu) yaptığı işin kötü sonucunu tatması içindir. Allah, geçmiştekileri affetmiştir. Fakat kim bir daha böyle yaparsa, Allah ondan intikam alır. Allah, mulak güç sahibidir, intikam sahibidir. (Maide 95)
– Allah; Ka’be’yi, o saygıdeğer evi, haram ayı , hac kurbanını ve (bu kurbanlara takılı) gerdanlıkları insanlar(ın din ve dünyaları) için ayakta kalma (ve canlanma) sebebi kıldı. Bunlar, göklerde ve yerde ne varsa hepsini Allah’ın bildiğini ve Allah’ın (zaten) her şeyi hakkıyla bilmekte olduğunu bilmeniz içindir. (Maide 97)
– “… Kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar üzerine belirli günlerde Allah’ın adını ansınlar. Artık onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin” (Hac 28)
– Sizin için onlarda belli bir zamana kadar birtakım yararlar vardır. Sonra da kurbanlık olarak varacakları yer Beyt-i Atik (Kabe)’dir. (Hac 33)
– ‘’Her ümmet için, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanlar üzerine ismini ansınlar diye kurban kesmeyi meşru kıldık…” (Hac 34)
– “Kurbanlık büyükbaş hayvanları da sizin için Allah’ın dininin nişanelerinden kıldık. Sizin için onlarda hayır vardır. Onlar saf saf sıralanmış dururken kurban edeceğinizde üzerlerine Allah’ın adını anın. Yanları üzerlerine düşüp canları çıkınca onlardan siz de yeyin, istemeyen fakire de istemek zorunda kalan fakire de yedirin. Şükredesiniz diye onları böylece sizin hizmetinize verdik.” “Onların etleri ve kanları asla Allah’a ulaşmaz. Allah’a ulaşacak olan ancak, sizin O’nun için yaptığınız, gösterişten uzak amel ve ibadettir.” (Hac 36,37)
– Onlar, inkar edenler ve sizi Mescid-i Haram’ı ziyaretten ve (ibadet amacıyla) bekletilen kurbanlıkları yerlerine ulaşmaktan alıkoyanlardır. Eğer, oradaki henüz tanımadığınız inanmış erkeklerle, inanmış kadınları bilmeyerek ezmeniz ve böylece size bir eziyet gelecek olmasaydı, (Allah, Mekke’ye girmenize izin verirdi). Allah, dilediğini rahmetine koymak için böyle yapmıştır. Eğer, inananlarla inkarcılar birbirinden ayrılmış olsalardı, onlardan inkâr edenleri elem dolu bir azaba uğratırdık. (Fetih 25)
