TÜRKİYE

Zeytinyağı Üretimindeki Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Zeytin Yağı Fabrikalarındaki Denetim Eksikliği

Editor1

Oct 9, 2024 - 03:13

Zeytinyağı Üretimindeki Sorunlar ve Çözüm Önerileri

YUSUF İNAN YAZDI...

Zeytinyağı Üretimindeki Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Yaklaşık altı yıldır Türkiye’de zeytinyağı üretimi yapan firmaları yakından takip ediyorum. Ülkemizin en değerli tarım ürünlerinden biri olan zeytin ve zeytinyağı üretiminde ne yazık ki ciddi yapısal sorunlar var. Bu sorunlar, üretimden pazarlamaya kadar her aşamada kendini gösteriyor ve zeytin üreticisini zarara uğratıyor. Türkiye’nin bu önemli sektöründe yapısal bir dönüşüme ihtiyaç olduğu aşikar. Aksi takdirde, zeytinyağı üretimi hem kalite hem de verim açısından ciddi bir düşüş yaşayacak.

Hasatta Yaşanan Sorunlar ve Yunanistan Örneği

Zeytin hasadı, üretimin en kritik aşamalarından biri. Ancak Türkiye’de, zeytin üreticilerinin önemli bir kısmı hasat sırasında ürünlerinin yarısını kaybediyor. Zeytinlerin bir kısmı elle ya da silkme yöntemiyle toplanırken, diğer yarısı maalesef yere dökülüyor ve dip zeytin olarak toplanıyor. Bu durum üreticiyi büyük bir ekonomik zarara uğratıyor. Yunanistan gibi komşu ülkelerde uygulanan çadır sistemi bu soruna çözüm olabilir. Yunanistan’da zeytin ağaçlarının altına çadır kuruluyor, böylece hasat sırasında ağaçtan düşen her zeytin toplanabiliyor. Türkiye’de de benzer bir sistemin yaygınlaştırılması, zeytin kayıplarını önleyebilir. Tarım ve Orman Bakanlığı, bu konuda standartlar belirlemeli ve altyapı için mali destek sağlamalıdır.

Zeytin Yağı Fabrikalarındaki Denetim Eksikliği

Zeytinyağı üretiminin ikinci ayağında ise zeytinyağı fabrikalarındaki denetimsizlik önemli bir sorun teşkil ediyor. Türkiye’deki birçok zeytinyağı fabrikasında, üreticinin elde ettiği rekolteyi kontrol etme imkanı yok. Üretici, fabrikanın belirlediği şartlara güvenmek zorunda kalıyor. Fabrikalar zeytinin yağı çıkarıldıktan sonra posayı alıyor ve bu posadan elde edilen yağları satıyor. Aynı zamanda sıkma ücreti de alınıyor. Bu durumda, üreticinin emeğine el koyulmuş oluyor. Üreticilerin hakkının fabrikalarda korunması, zeytinyağı sektörünün sürdürülebilirliği için hayati önem taşıyor. Denetimlerin artırılması ve şeffaflık sağlanması, bu sorunun çözümü için atılması gereken ilk adımlardır.

Menşei Belgelsi Zorunlu Olmalıdır

Zeytin ve zeytinyağı üretiminde kaliteyi korumak ve tüketiciyi koruma altına almak için menşei belgesi zorunluluğu getirilmelidir. Menşei belgesi, zeytinyağının üretildiği bölgeyi, kullanılan zeytin türünü ve üretim sürecini belgelendirerek ürünün kaynağını garanti altına alır. Bu belge olmadan zeytinyağının satışına izin verilmemelidir. Böylece, tüketiciler karışım yağlardan korunur ve üreticiler de emeklerinin karşılığını daha adil bir şekilde alabilirler. Bu uygulama, zeytinyağının kalitesini artıracak ve Türkiye’nin zeytin ve zeytinyağı sektöründe uluslararası alanda daha güçlü bir konuma gelmesini sağlayacaktır.

Pazarlama ve Fiyat Belirleme Sorunları

Zeytin üreticilerinin yaşadığı en büyük sorunlardan biri de pazarlama aşamasında ortaya çıkıyor. Üreticiler, çoğu zaman ürünlerini belirlenen fabrika fiyatları üzerinden satmak zorunda kalıyor. Üretici, fiyat konusunda pazarlık yapma şansına sahip değil. Ayrıca, piyasadaki marjlar bazen üreticiyi tamamen zarara uğratacak düzeyde yüksek olabiliyor. Bu sorunun çözümü için Tarım Bakanlığı’nın pazarlama ve fiyatlandırma konusunda üreticilere destek sağlayacak düzenlemeler yapması şarttır. Üreticiler, emeğinin karşılığını almalı ve zeytin ve zeytinyağı sektöründe adil bir fiyatlama mekanizması oluşturulmalıdır.

Ağaç Bakımı ve Tarım Müdürlüklerinin Yetersizliği

Zeytin üretimindeki bir diğer önemli sorun ise zeytinliklerin bakımında yaşanıyor. Üreticiler, genellikle zeytin ağaçlarının bakımını ya eksik yapıyor ya da yanlış yöntemlerle ilgileniyor. Bu da zeytin ağaçlarının verimliliğini doğrudan etkiliyor. İl ve ilçe tarım müdürlüklerinin zeytinliklerin bakımında üreticiye yeterli desteği sağlamadığını gözlemliyorum. Üreticiye budama ve bakım konusunda daha fazla destek verilmelidir. Tarım müdürlükleri, yeterli ekip ve bilgi ile üreticinin yanında olmalıdır.

Zeytinliklerde Konut Yapımı ve Koruma

Bir başka önemli sorun ise zeytinliklere tapu başına konut yapımına izin verilmemesi. Bu durum, zeytinlik sahiplerinin zeytin ağaçlarına bakım yapmasını zorlaştırıyor. Sahiplerinin zeytinliklerinde yaşamasına izin verilirse, bu hem hasat zamanında hem de yıl boyunca bakımın düzenli olarak yapılmasını sağlar. Bir tapuya bir ev izni verilmeli ve bu süreç bürokrasiden uzak tutulmalıdır. Ancak bu izin, zeytin ağaçlarına zarar vermeyecek şekilde düzenlenmelidir. Böylece zeytinlikler korunabilir ve üretimin kalitesi artar.

Kalite Kontrol ve Denetim Yetersizliği

Zeytin üretimi yapılan bölgelerde, karışımsız gerçek zeytinyağı bulmak giderek zorlaşıyor. Piyasada, pamuk yağı gibi yağlarla karıştırılarak satılan düşük kaliteli zeytinyağları dolaşımda. Bu karışımlar hem tüketiciyi yanıltıyor hem de üreticiye zarar veriyor. Piyasa denetimlerinin daha sıkı bir şekilde yapılması gerekiyor. Tarım müdürlükleri bu konuda fırsatçılara izin vermemeli, karışım yağların piyasaya sürülmesini engellemelidir. Türkiye, bozulmuş ya da karışım yağların tüketildiği bir ülke haline gelmemelidir. Bu konuda acil önlemler alınmazsa, gerçek zeytinyağına olan güven kaybolabilir.

Sonuç

Zeytinyağı, Türkiye’nin en kıymetli tarımsal ürünlerinden biridir. Ancak bu değerli ürünün üretiminden pazarlanmasına kadar her aşamada sorunlar yaşanıyor. Bu sorunların çözümü için devletin gerekli adımları atması, denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi ve üreticinin haklarının korunması gerekiyor. Tarım ve Orman Bakanlığı, zeytinyağı üretiminin her aşamasında standartlar belirlemeli, üreticiyi desteklemeli ve denetimleri sıklaştırmalıdır. Aksi takdirde, Türkiye zeytinyağı üretiminde dünya ile rekabet edemez hale gelecektir.