RÜYA ÇEŞİTLERİ VE RÜYANIN İLGİNÇ YANLARI
Emredici rüya, alıkoyucu rüya, korkutucu rüya ve müjdeleyici rüya.
Editor1
RÜYA ÇEŞİTLERİ VE RÜYANIN İLGİNÇ YANLARI
Abdullah b. Abbas, Resul-i Ekrem'in (s.a.a) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Rüya üç kısımdır: Bazıları Allah'tandır, hayatlarıyla ilgili insanlara müjde verir; bazıları şeytandandır, insanları ümitsizliğe düşürür ve bazıları da karmaşık (anlamsız) rüyalardır."
Danyal (a.s): Rüya, hakikatte iki çeşittir: Biri, içinde bulunulan vaziyetten haber verir; diğeri, işlerin akıbetini bildirir. Bu iki asıl da dörde ayrılır: Emredici rüya, alıkoyucu rüya, korkutucu rüya ve müjdeleyici rüya.
İmam Cafer Sadık (a.s): Rüyalar üç kısımdır: Muhkem (içeriği belli olan) rüyalar, müteşabih (yoruma ihtiyaç duyulan) rüyalar ve karmaşık (anlamsız) rüyalar. Karmaşık rüyaları dört grup insan görür: Yapısı gereği fesada elverişli kimseler; sarhoş olarak uyuyanlar; patlıcan, tuz, mercimek, turşu vb. gibi hazmı güç yiyecekler yiyenler ve henüz ergenlik çağına girmeyen çocuklar.
İbn-i Sîrîn: Rüya iki kısımdır:
1-Muhkem rüyalar: Bunlar, doğru ve yalancı olmak üzere ikiye ayrılır.
2-Karmaşık rüyalar: Bunlar da üç çeşittir. Birincisi, doğal yapının üstün gelmesinden; ikincisi, şeytanın cilvelerinden; üçüncüsü de insanın kendi nefsindendir.
Kirmanî: Rüya üç kısımdır:
1-Allah tarafından müjde niteliği taşıyan rüyalar.
2-Şeytanın insanlara vesvese ettiği rüyalar.
3-İnsanın kendi yaptıklarıyla ilgili (sayıklama vb.) rüyalar.
İnsana doğru rüyayı Allah'ın mukarreb (yakın) meleklerinden biri gösterir. Bu melek, insana, yaptığı veya yapacağı günahlar konusunda uyarıda bulunmak için Levh-i Mahfuz'dan gelir. Rüyanın onun üzerindeki kötü etkisi ortadan kalkıncaya kadar insanın Allah'a sığınmasını ve O'ndan çekinmesini sağlar. Veyahut da hayırlı ise, hayrını çabucak ona ulaştırır. Bu nedenledir ki, rüya görüp de rüyasını unutanlara 'Eğer unuttuysan tövbe et!' derler. Çünkü bu rüyayı sana gösteren Levh-i Mahfuz'dan gelen bir melektir."
Cabir: Rüya iki kısımdır: Doğru rüya ve yalancı rüya. Doğru rüya da üç kısımdır: Müjdeleyici, korkutucu ve ilham verici rüya:
1-Müjdeleyici rüya: İnsanın hayatında karşılaşacağı olayları haber vermesi için Allah'ın Levh-i Mahfuz'dan görevlendirdiği bir meleğin gösterdiği rüyalardır. Buna göre, bir kimseye o melek aracılığıyla Allah'tan dünya ve ahiret işlerine yönelik müjde gelirse bu, iki şey içindir: Birincisi, Müslümanların ibret alması için; ikincisi, kıyamet gününde kâfirlerden yana hücceti tamamlamak için.
2-Korkutucu rüya: Allah tarafından görevlendirilen meleğin günaha neden olan yolları gösterdiği ve onu bu yollar konusunda uyardığı rüyalardır.
3-İlham niteliği taşıyan rüya ise, aynı meleğin, Allah kuluna iyilik, itaat, kulluk, zulümden kaçınma, günahlardan uzak durma ve günahlardan yana tövbe etme yollarını gösterdiği yollardır. Nitekim yüce Allah, Kurân-ı Kerim'de şöyle buyurur: "Ey müminler, topluca Allah'a tövbe edin ki kurtuluşa eresiniz."[5]
Yalancı rüya da üç kısımdır: İlki himmet, ikincisi illet, üçüncüsü de şeytandan olan (karmaşık) rüyalardır. Himmet; insanın uyanıkken düşündüğünü rüyada görmesidir. Bu rüyanın aslı olmadığı gibi tabiri de yoktur. İllet; insanın, bedenindeki herhangi bir hastalığın şiddetiyle rüyada inlemesi veya sayıklamasıdır. Bu tür rüyalar da asılsız ve tabiri olmayan rüyalardır. Nitekim Allah, Kurân-ı Kerim'de şöyle buyurur: "Onlar, bu, karmaşık ve aslı olmayan bir rüyadır; biz bunun gibi boş rüyaları yormayı bilmeyiz, dediler."[6]
İmam Ali (a.s), rüya konusunda şöyle buyurmuştur: "Âlemlerin rabbi Allah'ın yarattığı ilginç şeylerden biri de rüya ve rüyada görülen iyilik veya kötülüklerdir."
İbn-i Sîrîn: Rüyanın ilginç yanlarından biri şudur ki; rüya sahibi rüyasında hayır ve esenlik ya da şer ve bela görür, sonra da aynıyla uyanıkken karşılaşır. Bir diğeri de, bazı insanlar rüyada rüya sahibine görünür ve rüya sahibi uyandığında o insanla karşılaşır. Bir diğer garip yanı da şudur ki; bazı cahiller rüyada öylesine hekimâne sözler öğrenip söyleyebilirler ki hiçbir âlim onlar kadar hikmetli bir söz söylememiş olabilir.
Cabir: Rüyanın gizemli yanlarından biri de şudur ki; rüya sahibi, rüyasında yabancı lügatlerden bahseder, onları açıklar, tefsir eder ancak uyandığında onun ne anlama geldiğini bilmez.
Kirmanî: Rüyanın gizemli yanlarından biri de şudur ki; insan rüyasında bir şey görür, uyandığında da o şey tıpkı rüyasında gördüğü gibi başına gelir.
