Menzil Cemaati ve "Şer’i Mahkeme": Anayasal Düzen İçin Bir Tehdit mi?
Miras Anlaşmazlıkları "Şer’i Mahkeme"ye Taşındı
Editor1
Menzil Cemaati ve "Şer’i Mahkeme": Anayasal Düzen İçin Bir Tehdit mi?
YEREL GÜNDEM / ANKARA
Adıyaman merkezli Menzil Cemaati, geçtiğimiz yıl hayatını kaybeden liderleri Abdulbaki Erol'un miras anlaşmazlıklarıyla gündeme oturdu. Son olarak, cemaat içindeki anlaşmazlıkların "şer’i mahkeme" aracılığıyla çözüleceği yönünde bir karar alındı. Bu gelişme, Türkiye’deki laik düzenin ihlali olup olmadığı tartışmalarını beraberinde getirdi.
Miras Anlaşmazlıkları "Şer’i Mahkeme"ye Taşındı
22 Ekim 2024’te Menzil Köyü'nde düzenlenen bir toplantıda, Abdulbaki Erol'un üç oğlu arasında süregelen miras tartışmalarının İslam hukuku çerçevesinde çözüleceği açıklandı. Cemaat liderlerinden Seyyid Mustafa El Hüseyni, konunun "Hazreti Muhammed'in bize bıraktığı miras hukukuna göre" çözüleceğini belirtti.
Bu karar, Osmanlı İmparatorluğu döneminde kullanılan ve 1926 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin Medeni Kanunu ile kaldırılan "şer’i mahkemeleri" yeniden gündeme taşıdı. Bu gelişme, Türkiye'nin laik düzenine ve anayasal hukuk sistemine tehdit oluşturup oluşturmadığı konusunda çeşitli tartışmalara yol açtı.
Tahkim ve Anayasal Düzene Etkisi
Türkiye’de, hukuki anlaşmazlıkların mahkemeler dışında çözülmesine olanak tanıyan tahkim yöntemi mevcut. Ancak tahkim, taraflar arasındaki anlaşmazlıkların, belirli kurallar çerçevesinde bağımsız bir hakem tarafından çözülmesini kapsıyor ve devletin onayladığı bir süreç olarak kabul ediliyor. "Şer’i mahkeme" ise bu kapsamın dışında, daha çok gayriresmi bir yapı olarak değerlendiriliyor.
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 2019 yılında hazırladığı raporda, Menzil Cemaati'nin ülke genelinde yaygın bir yapıya sahip olduğu ve "kamuda etkinliğini artırdığı" belirtilmişti. Ancak, "şer’i mahkeme" gibi gayriresmi yapıların anayasal düzeni tehdit edip etmediği sorusu gündemde yer alıyor.
Uzmanlar Ne Diyor?
Anayasa Mahkemesi'nin eski raportörü Prof. Dr. Osman Can, Euronews Türkçe’ye verdiği demeçte, Menzil Cemaati’nin bu girişimini "anayasal düzeni tehdit eden bir durum" olarak görmediğini belirtti. Can, "Cebir ve şiddet kullanılmadığı sürece, bu tür anlaşmazlıkların cemaat içinde çözülmesi anayasal düzen açısından bir tehdit teşkil etmez," dedi. Ayrıca, şer’i mahkemelerin hukuken ciddiye alınacak bir durum olmadığını ve hukukun bu tür yapılar üzerinde herhangi bir değer atfetmediğini vurguladı.
Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Raporu
Diyanet'in 2019 tarihli raporunda, Menzil Cemaati'nin "sahih İslam anlayışıyla tam olarak bağdaşmadığı" ve "bürokraside teşkilatlandığı" yönünde uyarılar yer aldı. Bu uyarı, cemaatin devlet kurumları üzerindeki etkisi ve toplumda yaratabileceği olası huzursuzluklar açısından dikkat çekici.
Toplantıda Neler Yaşandı?
Menzil Cemaati’nin üç halifesinin liderliğinde gerçekleşen toplantıda, miras paylaşımının "Şafii mezhebi fıkhına göre" yapılacağı açıklandı. Cemaatin WhatsApp ve Telegram gruplarında yayılan duyuruda, "şer’i mahkeme" kararının kabul edilmesi gerektiği belirtildi.
Toplantıyı yöneten Seyyid Mustafa El Hüseyni, “Bu kararın en kısa sürede kabul edilmesi vaciptir” ifadelerini kullandı. Menzil Cemaati'nin liderlerinden Muhammed Saki Erol, anlaşmazlıkların "aile içinde" çözüleceğini ve gerekli görülmesi durumunda Türk yargısına başvurulabileceğini açıkladı.
Türkiye'de "Şer’i Mahkeme"lerin Yeri
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Müslümanlar arasında hukuki anlaşmazlıkları çözmek için kullanılan "şer’i mahkemeler," 1926 yılında Medeni Kanun'un kabul edilmesiyle kaldırıldı. Türkiye, modern hukuk sistemine geçiş yaparak laik bir hukuk düzeni kurdu. Bu bağlamda, şer’i mahkemeler günümüzde hukuki olarak geçerliliği olmayan yapılar olarak kabul ediliyor.
Cemaat İçindeki Anlaşmazlıklar
Menzil Cemaati'nin lideri Abdulbaki Erol'un ölümünün ardından cemaat içindeki güç mücadelesi ve miras anlaşmazlıkları derinleşti. Erol’un büyük oğlu Muhammed Saki, Semerkand Vakfı’nın parçalanmasıyla birlikte kendi vakfı olan Serhendi Vakfı’nı kurdu. Anlaşmazlıklar, yerel düzeyde etkin olan diğer halifelerle ulusal çapta tanınan liderler arasındaki çekişmeleri de ortaya koyuyor.
Anayasal Düzenin Korunması
Türkiye'de, Anayasa'nın değiştirilemez maddeleri arasında laiklik ilkesi bulunuyor. Anayasanın ikinci maddesi, Türkiye'nin "demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti" olduğunu vurgularken, dokuzuncu maddede "yargı yetkisinin, bağımsız ve tarafsız mahkemelerce" kullanılacağı belirtiliyor. Bu çerçevede, Menzil Cemaati’nin "şer’i mahkeme" girişiminin anayasal düzeni ne derece tehdit ettiği konusu tartışmalı bir alan olarak öne çıkıyor.
Sonuç olarak, Menzil Cemaati'nin iç meselelerini çözmek için aldığı "şer’i mahkeme" kararı, Türkiye’deki laik hukuk düzenine aykırı olarak değerlendiriliyor. Ancak, bu girişimin anayasal bir tehdit oluşturup oluşturmadığı konusunda net bir yargıya varmak zor. Uzmanlar, Türkiye’de hukukun üstünlüğünü savunurken, bu tür dini yapılarla ilgili tartışmaların önümüzdeki dönemde de devam edeceği öngörülüyor.
Kaynak: Euro News
